600 yıllık Osmanlı saltanatının ‘Lale Devri’ olarak anılan
şaşaalı döneminin merkez üssü Sadabad’ın (Kağıthane) tarihi, belediyenin basın
danışmanı, tarih araştırmacısı Hüseyın Irmak’ın 2 yıllık emeğiyle dev bir esere
dönüştü.Bir zamanlar İstanbul’un en önemli mesire yeri, en gözde ilçesi olan
Kağıthane’nin geçmişi ‘Kağıthane Tarih Envanteri’ adıyla kitaplaştırıldı. İlk
kez gün yüzüne çıkan, çoğu müzayedelerden toplanmış bini aşkın tarihi
fotoğrafın konulduğu, bölge tarihini sıcak takibe alan 784 sayfalık çalışma,
yerin altında, üstünde, günümüze ulaşabilmiş ya da ulaşamamış 62 yapı
noktasının tüm hikâyesini akıcı bir dille okuyucuya sunuyor. Çalışma sadece
tarih araştırmacıları için değil, bölgede bugün ya da ileride yapılacak her
türlü mimarlık ve mühendislik çalışması için de altın değerinde bir kaynak
kitap.
KAĞITHANE BIYIKLI BALIĞI
- Dünyada sadece Kağıthane Deresi’nde yaşayan ve 1941’de
literatüre giren ‘Kağıthane Bıyıklı Balığı’ ve ‘Kağıthane İnci Balığı’ isimli
tatlı su balıklarının hikâyesi ‘Sadabad Hasbahçe Mesire Alanı’ bölümünde
işlenmiş.
- Varlığı bilinmesine rağmen tanımlama ve kayıt altına alma
anlamında yeniden keşfedilen antik mezar odası ‘Antik Mezar Odası ve Mağara
Girişi’ bölümünde.
- Kağıthane-Dolmabahçe tünelinin viyadüğünün ayaklarının
altında, zamanında hangi tarihsel eserlerin yer aldığını görmek için ‘İmrahor
Kasrı’ bölümü şaşırtıcı bilgiler ve görseller sunuyor. Bir zamanlar Kağıthane
İETT Otobüs Garajı’nın bögünkü yerinde yükselen Poligon Sarayı’nın tarihi ve
görselleri aynı adı taşıyan bölümde.
DEVLETİN OSMANLI TARİHİ ARŞİV BİNASI
- Kağıthane’de yeri tartışılan ve inşası süren Devlet
Arşivleri Sitesi’nin, bir başka tarih hazinesinin üzerinde yükseldiğini de
kitaptan öğreniyoruz. ‘Kağıthane Harayı Hümayunu’ bölümü dikkat çekici bilgi ve
görsel sunuyor.
- İttihat Terakki’nin idama mahkum edilen ünlü tetikçisi
Yakup Cemil’in’in nerede kurşuna dizildiğini de Hüseyin Irmak’ın bu
çalışmasından öğreniyoruz. Detaylar ‘Poligon Sarayı’ başlıklı bölümde.
- II. Abdülhamid’in nereden tahta çıktığını, hikayesini ve
görselleri ‘Atiye Sultan Sarayı’ bölümünden takip etmek mümkün.
- II. Mahmud döneminde imzalanan ünlü Senedi İttifak’ın
hikâyesi, görselleri ve imzalandığı yerle ilgili bilgiler ‘Sadabad Sarayı’
bölümünde.
YETİMHANEDEKİ SAFİYE AYLA
- Ünlü ses sanatçısı merhum Safiye Ayla’nın yetimhane günleri
ve buradaki yaşamına ait çocukluk fotoğrafları kitabın dikkat çeken bir başka
bölümü. Ayla’nın Kağıthane’deki bir yetimhanede çekilen çocukluk fotoğrafı ilk
kez bu kitapta gün ışığına çıkıyor. Bilgi ve fotoğraflar ‘Aziziye Camii’ ve
‘Sadabad Sarayı’ bölümlerinde.
- İlk evliliğiyle Kağıthane’ye gelin gelen ÇYDD’nin merhum
başkanı Türkan Saylan’ın çocuklarına verdiği ‘Çağlayan’ ve ‘Çınar’ isimlerinin
nereden geldiğini görmek için de kitaptaki ‘Anıt Ağaçlar’ bölümüne bakmak
gerekiyor.
DEFİNE DEĞİL TARİHSEL HAZİNELERİN HARİTASI
Bu tuğla kitabın tarihçiler ve şehir planlamacıları için
kaynak niteliği taşımasının en önemli nedenlerinden biri, Haliç’ten kuzeye
doğru vadi boyunca adım adım ilerleyerek ele alınan her örneğin haritadaki
yerinin, ada-pafta ve adres bilgilerinin eski-yeni fotoğraflarla beraber
yaşadığı macerayı anlatması. Kitap kuru bir tarih anlatımının yerine canlı bir
süreç takibi yapıyor. Bini aşkın görsel malzemenin yanısıra kitabı
zenginleştiren bir diğer unsur, arazi üzerinden gerçekleştirilen takip
hikâyesinin, resmi yazışma örnekleri. ‘Kağıthane Tarih Envanteri’, bir
listeleme çalışmasından ziyade kapsamlı bir tarih kitabı niteliği taşıyor.
Kitapta neler yok ki; Osmanlı yazlık sarayları, su
mimarisinin özgün örnekleri, köşk ve kasırlar, köprüler, çeşmeler, ayazmalar,
köy hayatından enstantaneler, tarihi mesire alanının ekolojik ve sosyal
özellikleri, anıtsal ağaçları ve doğal yaşamı, Bizans dönemi eserler,
Silahtarağa Elektrik Santrali ile buraya kömür getiren demiryolunun izleri,
Kurtuluş Savaşı’na silah sağlayan baruthanenin bugünkü içler acısı hali, su
yolları üzerinde bulunan sanat yapılarının hicran dolu öyküsü ve son yirmi
yılın canlı tanıklığı. Kağıthane Belediye Başkanı Fazlı Kılıç kitaba yazdığı
önsözde, “Bölgemizi artık daha iyi tanıyoruz, dolayısıyla artık daha güçlüyüz”
derken, büyük emeklerle bu çalışmayı ortaya çıkaran Hüseyin Irmak giriş
yazısında, hızla solan ve yok oluşa doğru sürüklenen tarihin peşinde adım adım
nasıl koştuklarını, geçmişi ve günümüzü bir demet halinde geleceğe taşırken,
sürekli başvurulacak uzun ömürlü bir kaynak kitabı nasıl hazırladıklarını
anlatıyor.
ANADOLUYA KAÇIRILAN SİLAHLAR
- Kurtuluş Savaşı’na silah taşınan merkezin günümüzde
yaşadığı beton kuşatması ve bugünkü içler acısı manzarası ‘Kağıthane
Baruthanesi’ bölümünde gözler önüne seriliyor.
- Kurtuluş Savaşı’na destek için Kağıthane üzerinden
Anadolu’ya kaçırılan silahların taşınma yöntemi ve aracı ile ilgili bilgi ve
isimler ‘Kağıthane Demiryolu’ bölümünde yer alıyor.
TUVALET YAPILMAKTAN KURTULUP MÜZEYE DÖNÜŞEN BİNA
Kağıthane Belediyesi, basın danışmanı Hüseyin Irmak
öncülüğünde ilçe tarihinin farklı noktalarına ışık tutan 27 kitap çıkardı.
1914-1916’da kurulup, 1952’de sökülen ve unutulan Kağıthane demiryolunun
yeniden keşfi anlamına gelen ‘Kağıthane-Kemerburgaz-Ağaçlı-Çiftalan Demiryolu’
kitabı 1999’da yayımlandı. Yerine tuvalet yapılmak üzere yıktırılırken son anda
fark edilip İlçe Müzesi’ne dönüştürülen ‘Kağıthane Sıbyan Mektebi’ tarihçesinin
derlendiği aynı isimli kitap bir başka ilginç çalışma. Hüseyin Irmak, “Bu
çalışmalar, yaşadığımız bölgenin tarihini günümüz kuşakları açısından
bilinebilir kılmaya yönelik. Yerel yöneticisinin perspektifini aşıp, tarih ve
koruma kurullarının bilgisine katkıda bulunmaya yönelik misyon üstlenen bu
kitaplar, bölge mimari çehresinin değişimine doğru müdahalelerin ve
restorasyonların kaynağı da oluyor. Birikenler, Kağıthane Açık Hava Müzesi ve
Kağıthane Şehir Müzesi’nde üçüncü şahısların hizmetine sunulmuş oldu.” diyor.
http://www.hurriyet.com.tr/keyif/20634620.asp
27 Mayıs 2012
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder